“Posta pullarının da illegali mi olurmuş? “
“Hem de furya halinde oluyormuş!”
Kendimle bu diyaloğu kurmamı, Afganistan ibareli bu güzel pullar sağladı. Matisse’in şahane iki tablosunu taşımayı seçen bu iki pulu ben de görür görmez çerçevemde kullanmaya karar verdim; ama aklımda şu soruyla: “Afganistan’da 2001 yılında bu pullar nasıl basılabiliyor?”
Yanıt: İllegal olarak. Vardığım yanıt gayet netti ancak illegal posta pulu dünyasının derinliklerine doğru yolculuğumu engellemedi.
Savaşın, isyanların, toplum içi huzursuzluğun oldukça ilginç bir dışa vurumu Afganistan’daki bu illegal posta pulları.
80’lerin sonlarında ve 90’ların başlarında iç savaş ve Afganistan İslam Devleti’nin yükselişi nedeniyle yönetimin kesintiye uğraması, 1989’dan 2002’ye kadar posta pullarının basımının durmasına neden oldu. Afgan Posta İdaresi var olan pulları gelişigüzel çoğaltarak posta hizmetlerini yürütmeye çalışıyordu. 1996’da bir dizi illegal posta pulunun, hatıra blok pulların basılmaya başlanmasıyla Afganistan adına arka planda yürütülen bir posta pulu trafiği oluştu ve zamanla bu illegal pulların hacmi artmaya başladı.
21 Ağustos 2000’de Afganistan İslam Devleti, Dünya Posta Birliği (UPU) ‘ne bir bildiri gönderdi:
Sayın Yetkili,
Afganistan Posta İdaresi sizleri aşağıdaki konu hakkında bilgilendirmemi istiyor:
Afganistan İslam Devleti İletişim Bakanlığı, küresel ve bölgesel düzeyde tüm iletişim konularından sorumludur ve Afganistan İslam Devleti’ni birlik içinde temsil etmek üzere seçilmiştir. Ayrıca, katkı payını düzenli olarak ödeme konusunda Dünya Posta Birliği üyesi olarak yükümlülüklerini yerine getirmiştir.
Seul Sözleşmesi'nin 5. maddesi uyarınca, Afganistan İslam Devleti İletişim Bakanlığı tarafından denetlenen posta idaresi, yurtiçi ve uluslararası postalar için posta pulu basmaya ve yayımlamaya yetkilidir.
Afganistan Posta İdaresi de bazı sorunlar nedeniyle 1989'dan beri yeni posta pulu basamadığına veya yayımlayamadığına dikkat çekiyor. Sonuç olarak, 1989'dan beri basılan posta pulları yasa dışıdır.
Afganistan Posta İdaresi, Dünya Posta Birliği’ne çıkardığı yeni posta pullarının kopyalarını sağlayacaktır.
Saygılarımla,
M S RAMAN
Genel Müdür Yardımcısı
Böylece Afganistan illegal pullarla ilgili ilk bildiriyi Dünya Posta Birliği’ne iletmiş oldu. Buna rağmen illegal posta pulları hız kesmeden yeni serilerle ortaya çıkmaya devam ediyordu.
2001’de Amerikalı ve Britanyalı güçler Afganistan’ın çoğu bölgesini ele geçirmiş olan Taliban güçlerine ve El-Kaide'ye yönelik bir hava bombardımanı başlattılar. Afganistan karışmış durumdaydı. İllegal posta pulları ise hız kesmeden yeni serilerle boy gösteriyordu. 2001 yılında “Empresyonistler” notu ile basılan blok pullarda Henri Matisse, Toulouse Lautrec ve Vincent van Gogh’un eserleri seçildi. Çerçevemde kullandığım Afganistan yazılı Matisse’in eserlerinin bulunduğu bu iki pul işte bu yıl basılan illegal pullardandır.
2002’de Taliban güçlerinin çekilmesiyle geçici bir Afganistan hükümeti kuruldu ve Hamid Karzai başkan seçildi. Karzai yönetime gelince, oldukça uzun bir aradan sonra Afganistan adına ilk resmi posta pulu basıldı. Pulda yer alması için seçilen kişi, yıllarca SSCB’ye ve Taliban’a karşı savaşmış, Afganların bir halk kahramanı olarak kabul ettiği Ahmed Şah Mesud oldu.
13 Ocak 2003’te Karzai yönetimi Dünya Posta Birliği’ne illegal posta pullarıyla ilgili bu sefer detaylı bir bildiri yayımladı. Tespit edilen tüm illegal pulların karakteristikleri ek halinde sunuldu. Bildiri şöyle diyordu:
Sayın Yetkili,
Afganistan Posta İdaresi benden sizi aşağıdaki konularda bilgilendirmemi istiyor:
"Kimliği belirsiz kişiler, yasa dışı posta pulları basıp dağıtarak ülkemizin itibarını sarsmaya çalışıyor.
"Tüm Dünya Posta Birliği üyesi ülkelerin ve tüm filateli ortaklarının dikkatini, Afganistan tarafından basıldığı iddia edilen yeni posta pullarının üretilmeye ve dağıtılmaya devam ettiği gerçeğine çekerim.
" 'AFGHAN POST' ibaresiyle basılan bu pulların, Afganistan'ın ahlaki, dini ve ekonomik bütünlüğünün yanı sıra posta hizmetine ve bir bütün olarak Dünya Posta Birliği’ne zarar verdiğine şüphe yoktur.
"Ayrıca, bu pullar yasa dışıdır. İdaremizin bilgisi dışında ve Dünya Posta Sözleşmesi'nin 6. ve 25.2.3. maddelerine, UPU Düzenlemelerine ve Afganistan Geçici İslam Devleti mevzuatına aykırı olarak basılmıştır.
"Bu pulların koleksiyon materyali olarak veya posta ödemesi için hiçbir değeri yoktur.
"İdaremiz, Birliğe üye ülkelerin tüm posta idarelerini, filateli camiasını ve koleksiyonerleri bu illegal posta pullarının varlığından haberdar etmek ve bu pulları posta ön ödemesi olarak kabul etmemeleri konusunda uyarmak istemektedir.
"Afganistan Geçici İslam Devleti'nin Posta İdaresi, Birlik üyesi ülkelerin posta idareleri, filatelik ortaklarını bu illegal pulların varlığı ve dağıtımı hakkında bilgilendirirse ve kendi ülkelerinde daha fazla teyakkuzda bulunursa minnettar olacaktır."
Saygılarımla,
K.J.S. McKEOWN
Piyasalar Direktörü
Oldukça geniş bir seçkiye yer verildikten sonra 2007 yılından bu yana Afganistan adına basılmış illegal pula rastlanmadı. Devletlerin resmi olarak bastığı, posta hizmetlerinde kullanılabilen posta pulları Dünya Posta Birliği’nin WNS bölümünden kontrol edilebilir.
Dipnot: Yönetime kafa tutarak uzun yıllar boyu doğa, hayvanlar, ressamlar, ünlüler, spor gibi temalarla çok sayıda basılan illegal pulların ardındaki hikaye, özellikle seçtiği konular, sanki birilerinin “düşlediği” Afganistan’ın bir nevi ifade biçimi olmuş.
Kaynaklar: